KEKHILAFAN PENGGUNAAN IALAH DAN ADALAH
Perkataan ialah dan adalah merupakan
dua perkataan yang amat lumrah digunakan dalam penulisan hari ini. Tidaklah
keterlaluan jika dikatakan agak sukar untuk menemukan tulisan yang tidak
menggunakan kedua-dua kata pemeri ini. Kedua-dua perkataan ini dikatakan telah
masuk ke dalam kosa kata bahasa Melayu belakangan ini. Hal ini akan menjadi
jelas jika diteliti buku klasik Melayu Sejarah Melayu kerana
dalamnya kita tidak akan bersua dengan perkataan ialah ataupun adalah.
Demikian juga dalam Hikayat Hang Tuah, tidak ada penggunaan
kedua-dua perkataan ini. Menurut Asmah Hj Omar (1994), perkataan ialah terbentuk
daripada perkataan ia dan lah manakala adalah pula
masuk ke dalam bahasa Melayu dari bahasa Indonesia. Perkataan ini digunakan
sebagai padanan bagi kopula yang wujud dalam bahasa Belanda.
Walaupun perkataan-perkataan ini sudah begitu
lazim di kalangan pengguna bahasa Melayu, namun terdapat kekhilafan di kalangan
pengguna dalam hal penggunaannya yang betul dan mengikut aturan nahu Melayu.
Menurut Tatabahasa Dewan (1994), kedua-dua perkataan ini termasuk kelompok kata
prafrasa atau perkataan-perkatan yang diletakkan di awal atau di depan frasa.
Kata prafrasa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan frasa, iaitu
sama ada frasa nama, frasa kerja, atau frasa adjektif (Nik Safiah Karim et al.
1994:245). Dan, kedua-dua perkataan adalah danialah merupakan
jenis kata pemeri. Kata pemeri ialah unsur yang menjadi pemeri hal atau
perangkai antara subjek dengan frasa-frasa utama dalam predikat (Nik Safiah
Karim et al. 1994:250).
Walaupun kedua-dua kata pemeri boleh digunakan
untuk memerihal dan merangkaikan subjek dengan frasa, namun ada aturan untuk
menggunakannya. Penggunaannya bukanlah secara sewenang-wenangnya. Sebenarnya,
ada dua cara pemerihalan itu dapat dilakukan, iaitu secara persamaan atau
secara huraian.
Untuk memerihalkan secara persamaan atau
ekuatif, kata pemeri ialah digunakan. Perhatikan beberapa
contoh penggunaan jenis ini di bawah:
1. Yang berbeza ialah bentuk
dan sifatnya.
2. Bukti jelas ialah kita
masih mempunyai program membantu rakyat yang termiskin.
3. Lokasi yang sering
diberi tumpuan ialah kawasan perumahan, pusat perkelahan
pinggir sungai dan pantai.
Dalam ayat-ayat di atas, kata pemeri ialah diletakkan
di hadapan frasa nama bentuk dan sifatnya, kita, dan kawasan
perumahan, pusat perkelahan pinggir sungai dan pantai. Kesemua frasa
ini ialah frasa nama; oleh hal itu, perlulah disusuli kata pemeri ialah.
Sekarang kita perhatikan pula beberapa penggunaan
kata pemeri adalah di bawah ini. Perkataan adalah digunakan
untuk memerihalkan secara huraian atau kualitatif. Perhatikan beberapa contoh
penggunaan di bawah:
1. Rumah yang dijual adalah terlalu
kecil.
2. Tujuan projek itu adalah untuk
mendapatkan sumber kewangan bagi persatuan itu.
Seperti yang diperhatikan dalam ayat-ayat di
atas, kata pemeri adalah diletakkan di hadapan frasa adjektif
seperti terlalu kecil dan frasa sendi nama untuk
mendapatkan sumber sumber kewangan. Dengan yang demikian, yang menjadi
jelas kepada kita bahawa kata pemeri ialah hadir di hadapan
frasa nama sahaja, manakala kata pemeri adalah hadir di
hadapan frasa adjektif dan frasa sendi nama. Hal ini juga bermakna adalah tidak
boleh hadir di hadapan frasa nama dan frasa kerja, dan demikian juga ialah tidak
boleh diletakkan di hadapan frasa kerja atau frasa adjektif ataupun di hadapan
frasa sendi nama. Walaupun sudah ada aturan penggunaan sedemikian, namun kita
sering bersua juga dengan ayat-ayat yang menggunakannya dengan salah, dan adakalanya
digunakan secara tukar ganti, iaitu secara sewenang-wenangnya, seolah-olah
kedua-dua kata pemeri itu bersifat sinomim.
Sekarang marilah kita perhatikan beberapa contoh
penggunaan kata pemeri yang tidak betul dan pembetulannya di bawah: Mula-mula
kita lihat kekhilafan penggunaan kata pemeri ialah.
1. *Tujuan projek ialah untuk
mendapatkan wang sebanyak RM4 juta. (Sepatutnya: Tujuan projek adalah untuk
mendapatkan wang sebanyak RM4 juta).
2. *Objektif DPKL membina
rumah kos rendah antaranya ialah untuk menampung keperluan
kediaman golongan berpendapatan rendah. (Sepatutnya: Objektif DPKL membina
rumah kos rendah antaranya adalah untuk menampung keperluan
kediaman golongan berpendapatan rendah).
Kini, kita perhatikan pula penggunaan kata
pemeri adalah yang tidak tepat dalam contoh-contoh yang
berikut:
1. *Peningkatan kos
ini adalah akibat kenaikan harga bahan binaan. (Sepatutnya:
Peningkatan kos ini ialah akibat kenaikan harga bahan binaan).
2. *Pelajar adalah aset
penting negara dan bakal pemimpin pada masa hadapan. (Sepatutnya: Pelajar ialah aset
penting negara dan bakal pemimpin pada masa hadapan).
3. *Kebanyakannya adalah pertubuhan
dan badan-badan bukan kerajaan yang gerakannya dicetuskan oleh aktivitis Barat.
(Sepatutnya: Kebanyakannya ialah pertubuhan dan badan-badan
bukan kerajaan yang gerakannya dicetuskan oleh aktivitis Barat).
4. *Cadangan untuk
mewujudkan program kerahan tenaga adalah suatu langkah yang
positif. (Sepatutnya: Cadangan untuk mewujudkan program kerahan tenaga ialah suatu
langkah yang positif).
Yang jelas daripada contoh-contoh yang
dipaparkan di atas, masih terdapat kekhilafan di kalangan pengguna bahasa
Melayu dalam hal menggunakan kedua-dua kata pemeri ini. Yang menjadi menarik di
sini ialah sebahagian besar contoh dalam makalah ini dipetik daripada salah
sebuah majalah popular, terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka! Seperti
yang kita ketahui, bahasa yang baik ialah yang tertakluk kepada aturan dalam
bahasa tersebut. Jika pengguaannya mengikut kelaziman, kesewenangan, dan
ketidakaturan, sudah tentunya akan menjadi kucar-kacir bahasa tersebut.
Daripada huraian di atas, jelas juga kepada kita
bahawa adalah dan ialah tidak boleh
diletakkan sebelum frasa kerja. Amalan meletakkan kata pemeri di hadapan frasa
kerja memang menyalahi nahu Melayu. Oleh itu, kita perlu mengelakkan membina
ayat-ayat seperti yang berikut:
1. *Hampir kesemua filem
Barat adalah berorientasikan komersil (Sepatutnya: Hampir
kesemua filem Barat berorientasikan komersil).
2. *Perjuangan sebelum
merdeka ialah menuntut kemerdekaan dalam segala bidang, iaitu
ekonomi, politik, dan sosial. (Sepatutnya: Perjuangan selepas kemerdekaan adalah
untuk menuntut kemerdekaan ekonomi, politik, dan sosial).
3. *Sebelum merdeka
perjuangan masyarakat jelas ialah menuntut kemerdekaan dalam
semua bidang. (Sepatutnya:Sebelum merdeka perjuangan masyarakat jelas adalah menuntut
kemerdekaan dalam semua bidang).
4. *Salah satu objektif
sosial dalam pembangunan perumahan di Malaysia ialah menyediakan
perumahan yang murah untuk keperluan rakyat. (Sepatutnya: Salah satu objektif
sosial dalam pembangunan perumahan di Malaysia adalah untuk
menyediakan perumahan yang murah untuk keperluan rakyat).
5. *Adalah dimaklumkan
bahawa sekolah akan tutup selama dua hari sempena Hari Raya Puasa.
(Sepatutnya: Dengan ini dimaklumkan bahawa sekolah akan tutup
selama dua hari … atau Pelajar-pelajar dimaklumkan bahawa sekolah akan tutup
selama dua hari…).
6. *Kejayaan wanita dalam
pendidikan mereka adalah disebabkan oleh kesedaran mereka
sendiri. (Sepatutnya: Kejayaan wanita dalam pendidikan mereka disebabkan oleh
kesedaran mereka sendiri).
Dalam hal penggunaan kata pemeri, terdapat suatu
lagi amalan yang tidak betul. Amalan itu ialah penggunaannya yang bersifat
kelewahan. Dengan erti kata yang lain, penggunaannya tidak diperlukan, tetapi
digunakan dalam penulisan. Kita perhatikan contoh penggunaan seumpama itu di
bawah:
1. *Dia ialah guru.
(Sepatutnya: Dia guru).
1. *Masalah itu adalah merupakan
masalah besar. Sepatutnya: Masalah itu merupakan masalah besar).
2. *Tindakan yang
berterusan gejala maksiat. (Sepatutnya: Tindakan yang berterusan perlu bagi
menutup semua gejala maksiat).adalah perlu bagi menutup semua
3. *Persembahan penyanyi
itu adalah sungguh hebat. (Sepatutunya: Persembahan penyanyi
itu sungguh hebat).
Seperti yang dipaparkan dalam contoh-contoh di
atas, penggunaan adalah dan ialah tidak
diperlu atau tidak wajib digunakan dalam ayat-ayat di atas. Dalam ayat 21,
misalnya, sudah memadailah jika ayat tersebut dibina dengan dua frasa, iaitu
‘persembahan penyanyi itu’ + ‘sungguh hebat’ kerana ayat ini dibina berdasarkan
pola FN + FA. Ayat ini tidak perlu kata pemeri adalah untuk memerihalkan secara
persamaan atau ekuatif dalam frasa tersebut. Dalam ayat ini, persembahan
penyanyi itu ialah frasa nama, manakala frasa adjektifnya adalah sungguh
hebat. Dalam hal ini, pernah pelajar-pelajar saya berhujah bahawa
meninggalkan kopula ialah dan adalah dalam
ayat mencacatkannya, dan ada juga yang rasa janggal jika ayat tidak ada kopula.
Nyata pandangan mereka itu tidak tepat kerana dalam bahasa tidak tertakluk
kepada rasa janggal atau kepada rasa sedap atau tidak sedap. Rasa janggal dan
tidak sedap itu timbul kerana pelajar-pelajar tidak biasa dengan 4 pola ayat
dalam bahasa Melayu.
Mungkin gejala tersebut terjadi kerana pengaruh
bahasa Inggeris. Oleh sebab wujud kata gerund seperti am,
is, are, was, dan were dalam semua ayat bahasa
Inggeris, maka pengguna bahasa Melayu pula mencuba memadankan
kata-kata itu dengan kata pemeri adalah dan ialah. Sebenarnya,
amalan memadankan gerund dengan adalah atau ialah dalam
bahasa Melayu tidaklah tepat. Kata pemeri dalam bahasa Melayu digunakan untuk
memenuhi fungsi-fungsi yang tertentu seperti yang dinyatakan pada awal makalah
ini. Tidak wajar untuk memasukkan unsur yang tidak menjadi milik bahasa Melayu
ke dalamnya.
Mudah-mudahan makalah ini sedikit sebanyak dapat
membantu para pengguna bahasa Melayu menjadi lebih peka kepada aturan
menggunakan kedua-dua kata pemeri ini. Dalam hal ini, penggunaannya berdasarkan
aturan dan bukannya secara sewenang-wenangnya perlu ditegaskan oleh para
pendidik kita kepada pelajar-pelajar terutamanya supaya kekhilafan ini dapat
diperbetul. Marilah kita bersama-sama memantapkan bahasa Melayu, bahasa
kebangsaan kita!
No comments:
Post a Comment